Danas je utorak, 14. novembar/studeni 2023. godine, do kraja godine preostalo je još 47 dana
Na današnji dan 1984. godine, u Kragujevcu je rođena Marija Šerifović, jedna od najboljih srbijanskih pjevačica pop muzike, koja je u svojoj karijeri upisala i pobjedu na Eurosongu 2007. godine s pjesmom “Molitva”.
Muzički talent naslijedila je od svoje majke Verice Šerifović, jedne od najboljih srbijanskih pjevačica narodne muzike. Nakon gimnazije i niže muzičke škole u rodnom Kragujevcu Marija se preselila u Beograd.
Dolazi ljubav
Već prvi album “Naj, najbolja”, koji je snimila je 2003., svrstao ju je u sami vrh srbijanske, ali i regionalne estrade. Snimila je i autobiografski film “Ispovest”, na čijoj je premijeri, održanoj u Beogradu 27. novembra 2013., Marija, uz ostale detalje iz svog života, otkrila i da je homoseksualne orijentacije, postavši tako prva javno deklarirana LGBT osoba u Srbiji koja se bavi javnim poslom.
Od 2015. godina Marija je članica žirija regionalno popularnog tv šoua “Zvezde Granda”.
Ove godine, 6. oktobra, nakon devet godina pauze, objavila je album “Dolazi ljubav”, na kojem se uz sedam pjesama očekivanog zvuka i stila ove popularne pjevačice, našla i pjesma “Moj Grad” koja je urađena u stilu narodnog melosa.
565. – Umro bizantijski car Justinijan Prvi, nazvan Justinijan Veliki (Magnus), koji je, težeći da obnovi Rimsko Carstvo, 534. godine pokorio Vandale u sjevernoj Africi, a 555. godine Ostrogote u Italiji i osvojio dio Španije. Godine 537., sagradio je crkvu Sv. Sofija, današnju najpoznatiju istanbulsku džamiju Aja Sofija.
1533. – Španski osvajači pod komandom Fransiska Pisara (Francisco Pizarro) zauzeli grad Kusko, prijestonicu carstva Inka u srcu andskih Kordiljera u Peruu. Prema legendi, carsku dinastiju Inka, (što u prevodu znači car, zbog čega je cijeli narod nazvan Inkama) u 13. vijeku osnovao je Manko Kapak (Manco Capac). Do dolaska Španaca smijenilo se trinaest careva, a titula cara prelazila je s oca na sina.
1556. – Umro Đovani dela Kasa (Giovanni della Casa), italijanski pjesnik, diplomata, svećenik i inkvizitor, te pisac o bontonu i društvu. Proslavio se čuvenom raspravom o pristojnom ponašanju „Il Galateo overo de’ costumi“, koja je zabilježila ogroman uspjeh.
1811. – Rođen srbijanski historičar slovačkog porijekla Janko Šafarik, osnivač Beogradskog muzeja, profesor Liceja u Beogradu. Djela: “Opisanije sviju dosad poznatih srpskih novaca”, “O priloženim grbovima srpskih zemalja i vladatelja”, “Srpski spomenici mletačkog arhiva”, “Hrisovulja cara Stefana Dušana”, “Žitije Stefana Uroša Trećeg”, “Život despota Stefana Lazarevića”.
1831. – Umro njemački filozof Georg Vilhelm Fridrih Hegel (Georg Wilhelm Friedrich), najistaknutiji predstavnik klasične njemačke idealističke filozofije. Utemeljitelj je sistema apsolutnog idealizma u kojem apsolutno bivstvo ima tročlanu strukturu: ideja – priroda – duh. Djela: “Fenomenologija duha”, “Filozofija historije”, “Estetika”, “Filozofija religije”, “Nauka logike”, “Enciklopedija filozofskih nauka” i dr.
1838. – Rođen August Šenoa, hrvatski romanopisac, pripovjedač, pjesnik, kritičar i novinar. Najutjecajniji je i najplodniji hrvatski pisac 19. vijeka, te tvorac moderne hrvatske književnosti. Napisao je prvi moderni hrvatski roman „Zlatarovo zlato“, 1871. godine. Zbog njegove veličine i udjela koji je imao u hrvatskoj književnosti, period u kojem je aktivno djelovao (između 1865. i 1881. godine) naziva se Šenoino doba. August Šenoa preminuo je u 43. godini života od posljedica upale pluća.
1840. – Rođen francuski slikar Klod Mone (Claude Monet), jedan od osnivača impresionizma. Prema njegovoj slici “Utisak”, odnosno prema francuskom nazivu originala “Impression, soleil levant”, nazvan je čitav pravac – impresionizam. Mone je bio među prvima koji je cijelo platno naslikao i dovršio na otvorenom. Svoj slikarski stalak svuda je nosio sa sobom – na plažu, u polje, na željezničku stanicu – a imao je i brodić preuređen u plovni atelje tako da je mogao slikati ploveći Senom. Izvršio je ogroman utjecaj na evropsko slikarstvo.
1851. – U SAD objavljen jedan od najčitanijih i najprevođenijih romana u svijetu “Moby-Dick” (Bijeli kit) Hermana Melvila (Melville).
1863. – Rođen belgijski hemičar Leo Bakeland (Baekeland). Najpoznatiji je po izumima Velox fotografskog papira i bakelita. Nazvan je “Ocem industrije plastike” zbog izuma bakelita, jeftine, nezapaljive i svestrane plastike, što je obilježilo početak moderne plastične industrije.
1874. – Rođen austrijski političar Johan Šober (Johann Schober). Bio je prvi predsjednik Interpola i tri puta kancelar Austrije.
1889. – Rođen indijski državnik Džavaharlal Nehru, jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih. Nakon studija prava u Engleskoj i sticanja diplome postao je advokat, ali se ubrzo posvetio politici i borbi za nezavisnost Indije, postavši sljedbenik arhitekte indijske nezavisnosti Mohandasa Gandija. Nakon sticanja nezavisnosti Indije, 1947. godine, postao je prvi premijer i šef diplomatije.
1891. – Rođen kanadski fiziolog Frederik Grant Banting (Frederick), koji je s Čarlsom Bestom (Charles), 1921. godine, izolovao inzulin, što je omogućilo liječenje do tada smrtonosne šećerne bolesti. Za to epohalno otkriće je s Džonom Meklaudom (John MacLeod), s kojim je također sarađivao, dobio Nobelovu nagradu za medicinu 1923. godine.
1907. – Rođena Astrid Lindgren, švedska književnica, autorica čuvene “Pipi Duge Čarape”. Napisala je više od 100 knjiga, koje su prodate u više od 100 miliona primjeraka.
1910. – Kapetan Eugen Elaj (Eugene Ely), prvi put u historiji vazduhoplovstva, avionom je uzletio s palube broda Birmingem, usidrenog u luci Hempton Rouds, u SAD.
1915. – Umro Buker Vašington (Booker T. Washington), američki prosvjetni radnik, govornik, književnik i politički vođa tadašnje afroameričke zajednice. Pažnju šire američke javnosti privukao je autobiografskom knjigom „Up from Slavery“ koja je 1901. godine postala nacionalni bestseler. Njen uspjeh je, između ostalog, potakao predsjednika SAD Teodora Ruzvelta (Theodore Roosevelt) da Vašingtona, usprkos tome što je bio crnac, pozove na večeru u Bijelu kuću, što je dotad bilo nezamislivo.
1946. – Preminuo španski kompozitor i pijanista Manuel de Falja (Falla), jedan od najvažnijih španskih muzičara prve polovine 20. vijeka. Najpoznatija djela: “Noći u španskim vrtovima” i “Sedam španskih narodnih pjesama”, “Ljubav čarobnica” i “Trorogi šešir”.
1948. – Rođen Čarls III (Charles), kralj Ujedinjenog Kraljevstva i 14 drugih zemalja Commonwealtha. Postao je kralj 8. septembra 2022., smrću kraljice (svoje majke) Elizabete II. Bio je Princ od Velsa s najdužim stažem, te nosio titulu najstarijeg prijestolonasljednika u britanskoj historiji. Službeno je krunisan 6. maja 2023. godine.
1971. – Robotizovana svemirska sonda agencije NASA “Mariner 9” ušla je u orbitu Marsa i time postala prva svemirska letjelica u orbiti oko druge planete.
2001. – Pet država nasljednica bivše SFRJ postigle su dogovor o početku priprema za preraspodelu 74,5 miliona dolara u zlatu, što je bila prva tranša ukupne zaostavštine od gotovo dvije milijarde dolara.
2007. – Preminuo Ajra Levin (Ira), autor bestselera “Rozmarina beba” i “Momci iz Brazila”, prema kojima su snimljeni uspješni filmovi, a komad “Zamka smrti” bio je najduže izvođen triler u historiji Brodveja.
avaz.ba